Protetyka - Wrocław

Protezy zębowe to ciała obce, które zakłada się do jamy ustnej. Z tego też powodu początkowo organizm może się przed nimi bronić. Do objawów nietolerancji należą: zwiększone wydzielanie śliny, upośledzenie smaku i odbioru bodźców termicznych, odruch wymiotny oraz wrażenie, że język nie mieści się w jamie ustnej. W ciągu kilku tygodni następuje adaptacja do protez i dolegliwości ustępują.

Proces adaptacji trwa od kilku dni do kilku miesięcy. Ten okres można skrócić, używając protezy całodobowo. Takie postępowanie zalecam moim pacjentom. Na długość okresu adaptacji może także wpłynąć sam pacjent i jego nastawienie do noszenia protez. Należy sobie uświadomić, że protezy ruchome nigdy nie zastąpią naturalnych zębów, a wydolność żucia u pacjentów bezzębnych użytkujących protezy całkowite wynosi około 25% wydolności żucia pacjentów z naturalnymi zębami. Dodatkowo protezy ruchome nie leżą na podłożu (czyli na śluzówce) idealnie i nieruchomo – to również należy wziąć pod uwagę. Zwiększenie wydolności żucia w protezach i ich stabilności na podłożu umożliwia jedynie wsparcie protez na wszczepach śródkostnych, czyli implantach. Bardzo ważna jest więc wola przezwyciężenia trudności, cierpliwość i przestrzeganie wskazówek lekarza.

Zaraz po odebraniu protez mogą również wystąpić problemy z jedzeniem (tzn. z odgryzaniem i przeżuwaniem pokarmów). Trzeba się więc nauczyć posługiwania protezami i żucia. Warto wybierać miękkie pokarmy i odgryzać małe kawałki. Dodatkowo dobrze pamiętać, że w przypadku protez ruchomych najbardziej efektywne jest żucie obustronne, które zapobiega ich wyważaniu.

Kolejny problem stanowi nauka mówienia w protezach. Ponieważ każdy zestaw protez ma inny kształt , pacjenci początkowo zgłaszają utrudnioną artykulację dźwięków, czyli kłopoty z mówieniem. Może się również pojawić seplenienie. W takich przypadkach zawsze polecam pacjentom czytanie na głos na przykład gazety lub zwiększenie częstotliwości rozmów (wydaje się czasami, że najwierniejszymi słuchaczami są zwierzęta domowe). Specjaliści zalecają również głośne, powolne i wyraźnie mówienie. Zalecane jest przesuwanie językiem niewielkiego przedmiotu ( szklana kulka, cukierek TIC-TAC itp.) pomiędzy policzkami i wargami , a zębami w protezie – język szybciej przywyknie do kształtu protezy.

Ze względu na materiał, z którego wykonane są protezy, czyli akryl i stopy metali , w początkowym okresie ich użytkowania mogą występować dolegliwości bólowe. Konieczna jest wówczas wizyta u lekarza dentysty, który protezy odpowiednio skoryguje. Nie wolno samodzielnie wykonywać żadnych korekt!Ze względu na konstrukcję protezy często konieczna jest jej korekta w miejscu innym niż bezpośrednio nad powstałą odleżyną (czyli nad miejscem, które boli).

Pierwsza wizyta kontrolna powinna się odbyć 24-48 godzin po odebraniu protez. Jeżeli przed tą wizytą wystąpił bardzo silny ból i pacjent nie mógł użytkować protez, powinien je mimo wszystko założyć przynajmniej na kilka godzin przed zaplanowaną wizyta u dentysty. Umożliwi to lekarzowi stwierdzenie, co jest przyczyną dolegliwości.

W wypadku złamania lub pęknięcia protezy albo odłamania od niej zęba konieczne jest osobiste zgłoszenie się do lekarza. Podczas wizyty lekarz ustali przyczynę uszkodzenia protezy i postara się temu zaradzić na przyszłość. Dodatkowo przyjmie protezę do naprawy. Taką naprawę najczęściej można wykonać w tym samym dniu, a w wyjątkowych wypadkach następnego dnia. Nie wolno podejmować próby samodzielnej naprawy protezy! W trakcie profesjonalnej naprawy protezy elementy są „sklejane” na modelu. Polega to na tym, że część materiału protezy usuwa się i w jego miejsce nakłada nowy materiał . Pacjent nie ma takich możliwości i najczęściej klei protezę za pomocą kleju „kropelka”, co powoduje powstanie szczeliny między odłamami. W konsekwencji w przyszłości najprawdopodobniej kolejna naprawa protezy nie będzie możliwa i konieczne będzie wykonanie nowej. Może się wydawać, że ta szczelina na „kropelkę” jest bardzo mała i niewiele może zepsuć, ale w przypadku protezy konsekwencje mogą być poważne. Czasem nie udaje się protezy powtórnie dopasować do podłoża, a co za tym idzie dochodzi do jej zniszczenia.

Jeśli protezy nie były użytkowane przez dłuższy czas lub były wielokrotnie naprawiane, to istnieje wskazanie do wykonania nowego zestawu protez. Stare protezy nie nadają się do dalszego użytkowania.

Konieczne są wizyty kontrolne co pół roku, nawet jeśli nie występują żadne dolegliwości bólowe. W przypadku użytkowania protez ruchomych nie wszystkie nieprawidłowe procesy dają objawy bólowe. Na przykład w przypadku grzybiczego lub bakteryjnego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i jej rozrostu pacjent może nie być świadomy swojego stanu. Stąd też profilaktyczne wizyty kontrolne są bezwzględnie konieczne. Podczas takiej wizyty można dokonać korekty protez i/lub leczenia zmian, a następnie zaplanować wykonanie nowych protez.

Protezy zawierające akryl, tzn. protezy ruchome akrylowych (na przykład tych refundowanych z Narodowego Funduszu Zdrowia) i szkieletowe , trzeba wymieniać co 5 lat. Elementy akrylowe bardzo szybko ulegają kolonizacji przez grzyby, które niestety mogą zakażać błonę śluzową jamy ustnej, wywołując jej stan zapalny, czyli grzybicę. Co gorsze, taki stan może się rozprzestrzenić na cały organizm, co w przypadku pacjentów w starszym wieku lub o obniżonej odporności i np. leczących się kardiologicznie bywa bardzo niebezpieczne. Należy bezwzględnie przestrzegać okresu wymiany protez na nowe!

Na sam koniec pozostało najważniejsze zagadnienie, czyli higiena protez i jamy ustnej. Ze względu na materiał, z którego wykonane są protezy (akryl), ich prawidłowe czyszczenie ma bardzo duże znaczenie. Tak jak już wcześniej wspomniałam, akryl sprzyja gromadzeniu bakterii i grzybów, jak również zaleganiu resztek pokarmowych oraz ich fermentacji i gniciu. Może to prowadzić do rozwoju np. stanu zapalnego błony śluzowej, spowodować nieprzyjemny zapach z ust oraz inne procesy patologiczne. Po każdym posiłku należy protezy wyjąć z jamy ustnej i wymyć. Zresztą z powodu przedostawania się resztek pokarmowych pod protezę zazwyczaj nie trzeba pacjentów do tego namawiać. Do mycia służą specjalne, miękkie szczoteczki do protez – należy nimi dokładnie oczyszczać wszystkie powierzchnie protez (zęby, jak również elementy różowe i metalowe). Nie należy jednak stosować zbyt dużego nacisku, który mógłby spowodować zniszczenie powierzchni wykonanej z tworzywa sztucznego protezy. Zaleca się stosowanie pasty do zębów lub szarego mydła (łatwiej je wypłukać z protez, ale wielu pacjentów nie toleruje jego zapachu). Po myciu protezę trzeba dokładnie wypłukać pod strumieniem ciepłej wody. Warto takie zabiegi higieniczne przeprowadzać nad umywalką wyłożoną ręcznikiem , gdyż czasami proteza może wypaść z ręki i ulec złamaniu po upadku na porcelanę lub metal. Ręcznik zamortyzuje upadek i uratuje protezę przed zniszczeniem.

Po zakończeniu okresu adaptacji zaleca się zdejmowanie protez na noc, mycie i suszenie. Tak przygotowane protezy przechowuje się „na sucho”, w przewiewnym i czystym pojemniku. Co jakiś czas zalecane jest stosowanie środka do czyszczenia protez. Ważne jest ścisłe stosowanie się do zaleceń producenta. Zbyt długie lub częste dezynfekowanie protez może doprowadzić do uszkodzenia ich delikatnej powierzchni. Dlatego też należy przestrzegać zalecanego czasu podanego przez producenta na opakowaniu. Nie jest zalecane czyszczenie protez przez ich gotowanie!

Zwierzęta domowe bardzo lubią zapach i smak akrylu. Warto przechowywać protezy w miejscach dla zwierząt niedostępnych. Pacjenci, którzy śpią w protezach, powinni zamknąć drzwi do sypialni, aby w razie wypadnięcia protez w nocy zwierzak nie miał do nich dostępu.